Οι διχασμένες, τριχασμένες, τετραχασμένες κοινωνίες και άλλα παραμύθια...

 

Οι διχασμένες, τριχασμένες, τετραχασμένες... κοινωνίες και άλλα παραμύθια...

Αδέλφια πολιτικοί και κοινωνιολογικοί αναλυτές της συμφοράς! Πάψτε να αναμασάτε την ανοησία περί βαθιάς διχασμένης -πολλοί λένε και τριχασμένης, τετραχασμένης κλπ-Γαλλικής κοινωνίας -ή όποιας άλλης κοινωνίας...

Κάθε κοινωνία, ακόμα και η πιο υπανάπτυκτη, είναι ένας πολυσύνθετος οργανισμός, που αποτελείται από ποικιλία ανθρώπων, ομάδων, τάξεων, στρωμάτων, φύλων, ηλικιών, εκπαίδευσης, μόρφωσης, επαγγελμάτων, συχνά εθνοτήτων ή και εθνών (π.χ. ομοσπονδίες), θρησκευτικών και πολιτικών πεποιθήσεων, ιδεολογιών κλπ., γεγονός που την καθιστά λιγότερο ή περισσότερο πολύμορφη, πολυταξική, πολυστρωματική, πολυκομματική, πολυπολιτισμική, ανταγωνιστική κλπ. -δεκτή και όποια άλλη κατηγοροποίηση μπορεί να σκεφτεί ο νους του ανθρώπου- χωρίς οι κατηγοροποιήσεις αυτές να την μεταβάλουν σε διχασμένη, τριχασμένη, τετραχασμένη...

Σημειώνεται ότι στη σύγχρονη Ελληνική ιστορία η λέξη "διχασμός" είναι συνώνυμη με τον Εθνικό διχασμό (1915-1917) που ήταν σειρά από εμφύλιες διαμάχες με ζητούμενο τη συμμετοχή της Ελλάδας στον Α΄Παγκόσμιο πόλεμο (1914-1918), οι οποίες διαίρεσαν (και γεωγραφικά) τη χώρα σε δύο αντίπαλες παρατάξεις που αντικατόπτριζαν τους αντιμαχόμενους συνασπισμούς του Πολέμου, και την οδήγησαν στο πλευρό της  Τριπλής Συνεννόησης (Αντάντ, Entente), το 1917, σε κατάσταση μειωμένης εθνικής κυριαρχίας , με την ενότητα του έθνους (και για πρώτη φορά του στρατού) διασπασμένη για τα επόμενα χρόνια!

Όμως, στις σύγχρονες δυτικές κοινοβουλευτικές δημοκρατίες υπάρχουν πολλά πολιτικά κόμματα, συνδικαλιστικές οργανώσεις, πολιτιστικοί φορείς, διαδικτυακές ομάδες κλπ, που εκφράζουν ή αντιπροσωπεύουν απεριόριστες σε αριθμό και είδος ιδεολογίες, πολιτικές προτιμήσεις και τάσεις, συλλογικότητες, στρώματα, ομάδες κλπ, συχνά αντίθετων ή ανταγωνιστικών μεταξύ τους.

Για την επίλυση των διαφορών αυτών ή, ορθότερα, για τη διαχείριση της πολιτικής εξουσίας, υπάρχουν οι τακτικές, περιοδικές εκλογές, ώστε να ασκεί την εξουσία και να κυβερνά αυτός που έχει την εκάστοτε πλειοψηφία, μάλιστα ακόμα κι αν αυτή δημιουργείται με διαφορά μόνο μιας ψήφου!

Για το λόγο αυτό τα πολιτικά κόμματα διαμορφώνουν τα πολιτικά προγράμματά τους και προσπαθούν να εκφράσουν όσο περισσότερες απ αυτές τις κοινωνικές ομάδες μπορούν, ώστε να τις προσεταιριστούν και να κερδίσουν τις περιοδικές και ελεύθερες εκλογές με σκοπό να ασκήσουν την κρατική εξουσία σύμφωνα με το πρόγραμμα που έχουν προαναγγείλει! Πράγμα που, λιγότερο ή περισσότερο, το επιτυγχάνουν, γεγονός που κρίνεται κάθε φορά στις επόμενες εκλογές οπότε μπορούν να υπερψηφιστούν ή να καταψηφιστούν από το εκλογικό σώμα!

Συνεπώς, η ύπαρξη πολυφωνίας, διαφορετικών απόψεων, πολιτικών προτάσεων και ανταγωνισμών δεν σημαίνει ότι η κοινωνία είναι διαιρεμένη ή διχασμένη ή τριχασμένη, ούτε ότι πρέπει να γίνει εμφύλιος πόλεμος για να λυθούν οι εσωτερικές της διαφορές με σκοπό να επικρατήσει ο ισχυρότερος...

Διαφωτιστικός είναι στο σημείο αυτό ο "Λεβιάθαν"... Πρόκειται για το σύγγραμμα του Τόμας Χομπς (Leviathan, πρωτότυπος πλήρης τίτλος: Leviathan or the Matter, Form and Power of a Commonwealth Ecclesiastical and Civil), που αποτελεί το σπουδαιότερο βιβλίο πολιτικής φιλοσοφίας, το οποίο δημοσιεύτηκε ήδη το 1651 και δίνει απάντηση στο ερώτημά μας ήδη από τον 17ο αιώνα.

Το όνομα του βιβλίου πηγάζει από το βιβλικό τέρας της Παλαιάς Διαθήκης, που ήταν ένα πελώριο κήτος και το σύγγραμα αφορά τη δομή της κοινωνίας και της νόμιμης κυβέρνησης, και θεωρείται ως ένα από τα πρώτα και πλέον παραδείγματα της θεωρίας του κοινωνικού συμβολαίου.

Σ΄αυτό υποστηρίζεται ότι ο άνθρωπος δεν έχει αγαθή φύση αλλά είναι εκ φύσεως εγωιστής και ηδονιστής και ότι τα ανθρώπινα κίνητρα σχηματίζονται εκ φύσεως από προσωπικό συμφέρον, που θα μπορούσε να έχει καταστροφικές συνέπειες. Ανεξέλεγκτοι οι άνθρωποι, και καθοδηγούμενοι από την εσωτερική δυναμική τους, το πιθανότατο είναι πως θα αλληλοκαταστραφούν αλλά, για να διατηρηθεί η κοινωνική ειρήνη, ο Χομπς δημιουργεί κάποιο τέχνασμα, τον Λεβιάθαν, δηλαδή το Κράτος, είτε με τη μορφή της απόλυτης μοναρχίας είτε της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Το σημαντικό στοιχείο είναι ότι αυτό το Κράτος έχει το μονοπώλιο της βίας και της απόλυτης εξουσίας. Έτσι, ο Λεβιάθαν αναλαμβάνει την προστασία των πολιτών από εξωτερικούς και εσωτερικούς κινδύνους, μέσω του στρατού και της αστυνομίας, ενώ ως σημαντικό καθήκον είναι επίσης η προστασία των πολιτών από τον ίδιο τον Λεβιάθαν, ιδέα από την οποία πηγάζει το Σύνταγμα ως αυτοπεριορισμός της εξουσίας.

Ιδού τι λέει ο ίδιος ο Χομπς στο παραπάνω έργο του: (μετάφραση από το αγγλικό κείμενο):

[...Υπάρχει ένας και μοναδικός τρόπος συγκρότησης κοινής εξουσίας, ικανής να προστατεύει τους ανθρώπους από τις έξωθεν εισβολές και τις μεταξύ τους αδικοπραγίες, και να τους παρέχει ασφάλεια έτσι ώστε να ζουν ικανοποιημένοι, συντηρούμενοι από την εργασία τους και τους καρπούς της γης. Ο τρόπος αυτός είναι ο εξής: όλοι εκχωρούν ολόκληρη τη δύναμη και την ισχύ τους σ' έναν άνθρωπο ή σε μια συνέλευση ανθρώπων, στο πλαίσιο της οποίας είναι δυνατή, με βάση την αρχή της πλειοψηφίας, η αναγωγή όλων των βουλήσεων σε μία. Με άλλα λόγια αναθέτουν σ΄ ένα άτομο ή σε μια συνέλευση ατόμων να τους εκπροσωπεί, έτσι ώστε ο καθένας να ορίζει και να αναγνωρίζει τον εαυτό του ως αυτεξούσιο εντολοδότη οποιασδήποτε ενέργειας επιτελεί ή προκαλεί ο εκπρόσωπος όλων για θέματα σχετικά με την κοινή ειρήνη και ασφάλεια, υποτάσσοντας ο καθένας τη βούλησή του στη βούληση του τελευταίου και την κρίση του στην κρίση του. Και τούτο είναι παραπάνω από απλή συγκατάθεση ή συμφωνία, πρόκειται δηλαδή για πραγματική ενοποίηση όλων σ' ένα και το αυτό πρόσωπο, δημιουργημένη μέσω της σύμβασης κάθε ανθρώπου με κάθε άλλο άνθρωπο και μάλιστα με τέτοιο τρόπο σα να έλεγε κάθε άνθρωπος σε κάθε άλλον άνθρωπο: "Εξουσιοδοτώ αυτό το άτομο ή τη συνέλευση ατόμων και απεμπολώ το δικαίωμά μου να αυτοκυβερνώμαι υπό τον όρο ότι θα απεμπολήσεις κι εσύ το ίδιο δικαίωμά σου και θα εξουσιοδοτήσεις τις πράξεις του κατά τον ίδιο τρόπο". Αφού γίνει αυτό, το πλήθος που ενοποιείται έτσι σε ένα πρόσωπο ονομάζεται "Πολιτική Κοινότητα" και στα λατινικά "civitas".

Ιδού, λοιπόν, η γένεση εκείνου του μεγάλου Λεβιάθαν, ή μάλλον (για να μιλήσουμε με μεγαλύτερο σεβασμό) εκείνου του θνητού θεού, στον οποίο οφείλουμε, ύστερα από τον αθάνατο Θεό, την ειρήνη και την διαφέντεψή μας.-]