Το πνεύμα των νόμων, Μοντεσκιέ

Κεφάλαιο ΙΙΙ
Τι είναι η ελευθερία
Αληθεύει ότι στις δημοκρατίες ο λαός φαίνεται να κάνει ό,τι θέλει· αλλά η πολιτική ελευθερία δεν συνίσταται διόλου στο να κάνουμε ό,τι θέλουμε. Μέσα σ' ένα κράτος, δηλαδή σε μια κοινωνία που υπάρχουν νόμοι, η ελευθερία δεν μπορεί παρά να συνίσταται στο να μπορούν οι πολίτες να κάνουν ο,τι οφείλουν να θέλουν και να μην εξαναγκάζονται να κάνουν ό,τι δεν οφείλουν να θέλουν.
Πρέπει να βάλουμε καλά στο μυαλό μας τι είναι ανεξαρτησία και τι είναι ελευθερία. Η ελευθερία είναι το δικαίωμα να κάνει κανείς ό,τι επιτρέπουν οι νόμοι· και αν ένας πολίτης θα μπορούσε να κάνει ό,τι απαγορεύουν, δεν θα είχε πλέον ελευθερία, γιατί και οι άλλοι επίσης θα είχαν αυτό το δικαίωμα.
IV Συνέχιση του ίδιου θέματος
Η δημοκρατία και η αριστοκρατία διόλου δεν είναι κράτη από τη φύση τους ελεύθερα. Η πολιτική ελευθερία απαντάται μόνο στις μετριοπαθείς κυβερνήσεις. Αλλά δεν απαντάται πάντα στα μετριοπαθή κράτη· απαντάται σ' αυτά μόνο όταν δεν γίνεται κατάχρηση της εξουσίας· αλλά είναι παμπάλαια αλήθεια ότι κάθε άνθρωπος, όταν έχει εξουσία, ωθείται στο να την καταχραστεί και φτάνει μέχρι εκεί όπου βρίσκει όρια. Ποιός θα; τόλεγε! Ακόμα και η αρετή έχει ανάγκη ορίων.
Για να μην είναι δυνατή η κατάχρηση της εξουσίας πρέπει να διαταχθούν έτσι τα πράγματα, ώστε η εξουσία να περιορίζει την εξουσία. Η συγκρότηση της Πολιτείας μπορεί να είναι τέτοια ώστε να μην αναγκάζει κανένα να πράττει πράγματα που δεν τα επιβάλλει ο νόμος και να απέχει από όσα του επιτρέπει ο νόμος.-
(Μοντεσκιέ, Το πνεύμα των νόμων, 1651, σελ. 198-199)
Υ.Γ. Το παραπάνω είναι πολύ σπουδαίο μέρος του βιβλίου του Μοντεσκιέ, όπου θεμελιώνει το δόγμα της διάκρισης των εξουσιών, κυρίως στη φράση :πρέπει να διαταχθούν έτσι τα πράγματα ώστε η εξουσία να περιορίζει την εξουσία... (εννοεί τη νομοθετική, εκτελεστική και δικαστικήν εξουσία).-

σελ. 423-424 από έκδοση MONTESQUIEU, ŒUVRES COMPLÈTES, ÉDITION ÉDOUARD LABOULAYE, GARNIER FRÈRES, 1875

CHAPITRE III.

CE QUE C’EST QUE LA LIBERTÉ.
Il est vrai que dans les démocraties le peuple paraît faire ce
qu’il veut ; mais la liberté politique ne consiste point à faire ce
que l’on veut. Dans un État, c’est-à-dire dans une société où il y
a des lois, la liberté ne peut consister qu’à pouvoir faire ce que
l’on doit vouloir, et à n’être point contraint de faire ce que l’on
ne doit pas vouloir.
Il faut se mettre dans l’esprit ce que c’est que l’indépendance,
et ce que c’est que la liberté. La liberté est le droit de faire tout ce
que les lois permettent1
; et si un citoyen pouvait faire ce qu’elles
défendent, il n’aurait plus de liberté, parce que les autres auraient tout de même ce pouvoir2
.
(Σχόλιο της έκδοσης
1 « La maxime de Montesquieu, que les individus ont le
droit de faire tout ce que les lois permettent est un principe de garantie. Il signifie que nul n’a le droit d’empêcher
un autre de faire ce que les lois ne défendent pas ; mais il
n’explique pas ce que les lois ont ou n’ont pas le droit de
défendre. Or c’est là que la liberté réside. La liberté n’est
autre chose que ce que les individus ont le droit de faire, et
ce que la société n’a pas le droit d’empêcher. » Benjamin
Constant, Cours de politique constitutionnelle, t. I, p. 274.
2 Omnes legum servi sumus ut liberi esse possimus. Cic., pro
Cluentio, c. LIII.)

CHAPITRE IV.
CONTINUATION DU MÊME SUJET.
La démocratie et l’aristocratie ne sont point des États libres
par leur nature. La liberté politique ne se trouve que dans les
gouvernements modérés. Mais elle n’est pas toujours dans les
États modérés ; elle n’y est que lorsqu’on n’abuse pas du pouvoir ; mais c’est une expérience éternelle que tout homme qui a
du pouvoir est porté à en abuser ; il va jusqu’à ce qu’il trouve des
limites. Qui le dirait ! la vertu même a besoin de limites.
Pour qu’on ne puisse abuser du pouvoir, il faut que, par la
disposition des choses, le pouvoir arrête le pouvoir. Une constitution peut être telle que personne ne sera contraint de faire les
choses auxquelles la loi ne l’oblige pas, et à ne point faire celles
que la loi lui permet


 CHAPITRE III
Ce que c’est que la liberté
Il est vrai que dans les démocraties le peuple paraît faire ce qu’il

veut ; mais la liberté politique ne consiste point à faire ce que l’on veut.
Dans un État, c’est-à-dire dans une société où il y a des lois, la liberté
ne peut consister qu’à pouvoir faire ce que l’on doit vouloir, et à n’être
point contraint de faire ce que l’on ne doit pas vouloir.
page 199
Il faut se mettre dans l’esprit ce que c’est que l’indépendance, et ce
que c’est que la liberté. La liberté est le droit de faire tout ce que les
lois permettent ; et si un citoyen pouvait faire ce qu’elles défendent,
il n’aurait plus de liberté, parce que les autres auraient tout de même
ce pouvoir.
CHAPITRE IV
Continuation du même sujet
La démocratie et l’aristocratie ne sont point des États libres par leur
nature. La liberté politique ne se trouve que dans les gouvernements
modérés. Mais elle n’est pas toujours dans les États modérés : elle n’y
est que lorsqu’on n’abuse pas du pouvoir ; mais c’est une expérience
éternelle, que tout homme qui a du pouvoir est porté à en abuser ; il
va jusqu’à ce qu’il trouve des limites. Qui le dirait ! la vertu même a
besoin de limites.
Pour qu’on ne puisse abuser du pouvoir, il faut que, par la
disposition des choses, le pouvoir arrête le pouvoir. Une constitution
peut être telle que personne ne sera contraint de faire les choses
auxquelles la loi ne l’oblige pas, et à ne point faire celles que la loi
lui permet.
Η εικόνα ίσως περιέχει: κείμενο

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Θεσμός του γάμου και γάμος ομοφύλων (Συνταγματικό πλαίσιο και νομοθετική ρύθμιση)

Τα 100+7 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών

Τι είναι τα ανθρώπινα ή ατομικά δικαιώματα (απλά, κατανοητά και σύντομα μαθήματα "συνταγματικών ελευθεριών" ή "ατομικών δικαιωμάτων" )