Σύντομο ιστορικό της μοιχείας

Η ΜΟΙΧΕΙΑ

(Με αφορμή το πρόσφατο βίντεο του Ρώυτερς με την εκτέλεση μιας γυναίκας μοιχού από Ταλιμπάν)

          α) Γενικά. Η μοιχεία, δηλαδή το ποινικό αδίκημα που συνίσταται στη σεξουαλική σχέση ενός έγγαμου με άτομο διαφορετικό από τον ή την σύζυγό του, είναι τόσο παλιά όσο και ο θεσμός του γάμου και της οικογένειας. Η κοινωνική της απαξία ποικίλλει από εποχή σε εποχή, από κοινωνία σε κοινωνία και από πολιτισμό σε πολιτισμό.

          β) Η μοιχεία στον κόσμο. Ο κώδικας του Χαμουραμπί (1800 π.Χ.) στη Βαβυλώνα προέβλεπε για τη μοιχεία την ποινή του θανάτου με πνιγμό. Οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι τιμωρούσαν ακόμη και με την ποινή τον θανάτου τη μοιχαλίδα, ενώ η ποινή για τον μοιχό δεν ήταν αυστηρή.

          Οι τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες (Ιουδαϊσμός, Χριστιανισμός, Μουσουλμανισμός) είναι κατηγορηματικές στην καταδίκη της μοιχείας, υπακούοντας στην έβδομη εντολή που έδωσε ο Θεός στον Αβραάμ: Ου μοιχεύσεις. Κι ενώ Ιουδαϊσμός και Χριστιανισμός αρκούνται σε εκκλησιαστικά επιτίμια, στα κράτη όπου εφαρμόζεται η Σαρία (ισλαμικός θρησκευτικός νόμος), οι ποινές είναι ιδιαίτερα απάνθρωπες, κυρίως για τις γυναίκες (ραβδισμοί ή λιθοβολισμός).

          Σύμφωνα με το Κοράνι (μτφρ. Λένα Μιλίλη, εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ 1980, σελ. 403) «Αν κάποια από τις γυναίκες σας διαπράξει μοιχεία, καλέστε τέσσερις μάρτυρες από το λαό σας εναντίον τους, αν αυτοί μαρτυρήσουν για την ενοχή τους να τις περιορίσετε μέσα στα σπίτια τους μέχρι να πεθάνουν ή μέχρι να βρει ο Αλλάχ κάποια άλλη λύση γι’ αυτές».

          Πιο ανεκτικοί εμφανίζονται οι Ινδουιστές, οι Εσκιμώοι και ορισμένοι λαοί της Αφρικής και της Πολυνησίας.

          Στην Ευρώπη και την Αμερική η μοιχεία αποτελούσε ή και εξακολουθεί να αποτελεί λόγο διαζυγίου. Η γενικότερη τάση για ισότητα των δύο φύλων έχει οδηγήσει σχεδόν όλες τις χώρες αυτών των περιοχών σε αποποινικοποίηση της μοιχείας.

          γ) Η μοιχεία στην Αθήνα της κλασικής αρχαιότητας. Όποιος συλλάμβανε έναν «αποπλανητή» (π.χ. μοιχό κλπ) επ’ αυτοφώρω να κάνει έρωτα με τη γυναίκα, τη μητέρα ή την αδελφή του ή την παλλακίδα που συντηρούσε «με σκοπό να γεννήσει ελεύθερα παιδιά», μπορούσε να τον σκοτώσει αμέσως, και αν τον κατηγορούσε για φόνο, μπορούσε να αμυνθεί ισχυριζόμενος ότι η ανθρωποκτονία ήταν νόμιμη. Ή μπορούσε να τον κακοποιήσει. Προτιμώμενοι τρόποι μεταχείρισης ενός αποπλανητή ήταν η εισαγωγή ραπανιών στον πρωκτό του και η απόσπαση του ηβικού του τριχώματος. Ακόμη μπορούσε να ζητήσει για αποζημίωση ένα χρηματικό ποσό και να κρατήσει φυλακισμένο τον αποπλανητή έως ότου τον πλήρωνε ή του παρείχε εγγυητές για να εγγυηθούν την πληρωμή. Αν ο φερόμενος ως αποπλανητής υποστήριζε ότι ήταν αθώος, αυτός ή κάποιος φίλος του μπορούσε να αντεπιτεθεί υποβάλλοντας «γραφή» για παράνομη κατακράτησή του ως αποπλανητή. Αν κέρδιζε την υπόθεση, αυτός και οι εγγυητές του απαλλάσσονταν από την υποχρέωση να καταβάλουν τα χρήματα. Αν όμως το δικαστήριο έκρινε ότι ήταν πράγματι αποπλανητής, ο αντίπαλός του μπορούσε, εκτός από την απαίτηση καταβολής χρημάτων, να τον υποβάλει, ενώπιον του δικαστηρίου, σε οποιαδήποτε μεταχείριση ήθελε, εκτός από αιματοχυσία. Ωστόσο, μια άλλη δυνατότητα, ίσως η μόνη επιτρεπόμενη διαδικασία, ήταν η δυνατότητα υποβολής καταγγελίας από οποιονδήποτε για μοιχεία («γραφή μοιχείας»). Δεν είναι γνωστό αν η ποινή γι’ αυτήν ήταν καθορισμένη από το νόμο ή καταλογιζόταν από το δικαστήριο.

          Η αποπλανηθείσα τιμωρούνταν επίσης, αν και όχι αυστηρά. Αν ήταν παντρεμένη, ο σύζυγός της έπρεπε να την χωρίσει. Της απαγορευόταν να παρίσταται σε δημόσιες θρησκευτικές τελετές και να φορά κάθε είδος κοσμήματος, ενδεχομένως για να μειωθούν οι πιθανότητες να ελκύσει άλλους άντρες. Όποιος την έβλεπε να παραβιάζει αυτόν τον κανόνα, μπορούσε να της αφαιρέσει τα ρούχα και τα κοσμήματα και να την χαστουκίσει (βλ. περισσότερες λεπτομέρειες στον D. M. MacDOWELL, «Το Δίκαιο στην Αθήνα των Κλασικών χρόνων», εκδόσεις ΠΑΠΑΔΗΜΑ, Αθήνα 1996, σελ. 192-193).

          δ) Η μοιχεία σήμερα στη χώρα μας. Στη χώρα μας, η μοιχεία ήταν ποινικό αδίκημα σχεδόν από τη σύσταση του νεοελληνικού κράτους και αποποινικοποιήθηκε το έτος 1982, στο πλαίσιο της φιλελευθεροποίησης του πλέγματος των διατάξεων που αφορούσαν το Οικογενειακό Δίκαιο. Η Εκκλησία της Ελλάδος αντέδρασε, υποστηρίζοντας ότι «η αποποινικοποίηση της μοιχείας θα κλονίσει τα θεμέλια της οικογένειας και του γάμου».

          Όσον αφορά στις αστικές συνέπειες, με το Νόμο 1329/1983 η μοιχεία έπαψε να αποτελεί απόλυτο λόγο διαζυγίου. Μπορεί, όμως, να επιφέρει τη λύση του γάμου μόνο αν κριθεί ότι από αυτή έχουν διαταραχθεί τόσο σοβαρά οι συζυγικές σχέσεις, ώστε βάσιμα η εξακολούθηση της έγγαμης σχέσης να είναι αφόρητη για τον ενάγοντα (άρθρο 1439 Α.Κ).